Γκέι-Λουσάκ, Ζοζέφ Λουί

(Joseph Louis Gay-Lussac, Σεν Λεονάρ 1778 – Παρίσι 1850). Γάλλος χημικός και φυσικός. Σπούδασε στην πολυτεχνική σχολή του Παρισιού, όπου το 1809 έγινε καθηγητής της χημείας· συγχρόνως ανέλαβε την έδρα της φυσικής στη Σορβόνη. Οι εργασίες του Γ.-Λ. εκτείνονται σε όλα τα πεδία της χημείας και της χημικής τεχνολογίας και έθεσαν τις βάσεις για όλες τις μετέπειτα εξελίξεις της επιστήμης αυτής. Στις αρχές της επιστημονικής σταδιοδρομίας του ασχολήθηκε με τις φυσικές ιδιότητες των αερίων και πραγματοποίησε το 1804 δύο τολμηρές αεροναυτικές ανόδους για να συλλέξει πληροφορίες. Ο νόμος της διαστολής των αερίων, ο οποίος θεμελίωσε και ορισμένες αναλογίες μεταξύ όγκου και θερμοκρασίας μιας αέριας μάζας, ανακοινώθηκε από τον Γ.-Λ. το 1802, αφού πιστοποιήθηκε η γενική αρχή ότι ισχύει για όλα τα αέρια. Το 1808 προκάλεσε το ενδιαφέρον των συγχρόνων του με τις έρευνές του για τη χημική ένωση των αέριων ουσιών. Οι έρευνες αυτές αποδείχτηκαν θεμελιώδεις για την κατανόηση των χημικών φαινομένων. Ο νόμος του Γ.-Λ., που λέγεται νόμος των όγκωντων αερίων ενώσεων, καθορίζει ότι «όταν δύο αέρια συνενώνονται, ισχύει μία σταθερή αναλογία μεταξύ των όγκων αυτών των αερίων και του ολικού όγκου των αερίων που συνενώθηκαν με τον όγκο της ένωσης η οποία προέκυψε, αν αυτή φυσικά είναι αέρια». Ο νόμος του Γ.-Λ. επαληθεύτηκε με το πείραμα, αλλά διευκρινίστηκε πλήρως και από θεωρητική άποψη το 1811, όταν ο χημικός Αβογκάντρο ανακοίνωσε την αρχή, η οποία οδήγησε στη διάκριση μεταξύ μορίων και ατόμων. Η ατομική θεωρία του Ντάλτον πιστοποίησε ότι στα στοιχεία υπάρχουν άτομα και μόρια· αυτό έχει ως συνέπεια ότι αν ενώσουμε, για παράδειγμα, ένα άτομο υδρογόνου με ένα άτομο χλωρίου θα έπρεπε να πάρουμε ένα μόριο υδροχλωρικού οξέος (Η + Cl → HCl), αν και τα πειράματα αποδεικνύουν ότι σχηματίζονται δύο. Η αντίφαση καταρρέει, αν υποθέσουμε ότι σε μερικά αέρια στοιχεία το μόριο είναι διατομικό, οπότε η σωστή αντίδραση γράφεται:H₂ + Cl₂ → 2HCl, που συμφωνεί με το πείραμα. Ο Γ.-Λ. ασχολήθηκε με τα αλογόνα και μελέτησε τις ιδιότητες του υδροχλωρικού και του χλωρικού οξέος· μελέτησε επίσης το ιώδιο και το υδροϊωδικό οξύ. Αναγνώρισε, με θαυμαστή οξύνοια, το κυάνιο (CN-), ως σύνθετη ρίζα, ανοίγοντας έτσι τον δρόμο στη χημεία των ριζών, που έγινε ένας από τους βασικούς κλάδους της οργανικής χημείας. Οι μελέτες του στα αλογόνα, στο κυάνιο και στα παράγωγά του (υδροκυάνιο), τον οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι μπορεί να υπάρχουν οξέα και άλατα χωρίς οξυγόνο στο μόριό τους. Ερεύνησε, μαζί με τον Τενάρ, τα αλκαλικά μέταλλα, ασχολήθηκε με τις ενώσεις του θείου, με τα οξείδια του αζώτου και με πολλά άλλα θέματα της οργανικής και ανόργανης χημείας. Ασχολήθηκε επίσης με προβλήματα χημικής τεχνολογίας, πραγματοποιώντας σε βιομηχανική κλίμακα ηλεκτροχημικές αντιδράσεις, όπως για παράδειγμα τις παρασκευές αλκαλικών μετάλλων. Ο Γ.-Λ. δημοσίευσε το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών του στα Χημικά Χρονικά και μερικές στις Αναμνήσεις από τον όμιλο του Αρκέιγ,δελτίο που δημοσιευόταν από το 1807 έως το 1817. Ο Γάλλος χημικός και φυσικός Ζοζέφ Λουί Γκέι-Λουσάκ.